Certified LATIN

The Supreme Court (SC) on Tuesday extended registration of voters for the May 10, 2010 elections until January 9, 2010. In a nine-page unanimous decision penned by Associate Justice Conchita Carpio Morales, the Court en banc granted the petition filed by Kabataan party-list led by Raymond Palatino seeking to declare null and void Commission on Elections (Comelec) Resolution No. 8585, which shortened the deadline of voters registration to October 31, 2009, instead of December 15, 2009, as previously fixed by Comelec Resolution No. 8514. The Court said the decision is immediately executory. The Comelec earlier set the deadline for voters' registration to October 31 due to the demands of poll automation. In its decision, the Supreme Court said the people’s right to suffrage “is at the heart of our constitutional democracy." It said the Comelec has no valid ground to justify its non-compliance to the system of continuing voter registration mandated under Section 8 of Repub...

Atong hinumduman nga ang Iligan usa ka coastal city. Duna kitay approximately 24 kilometers of coastline. In fact, kung tan-awon nato ang geography, ang location sa atong syudad is on the northeastern coast of Mindanao facing Iligan Bay with geographical grid coordinates of 8`13’ 56” north latitude and 124`13’54” east longitude. Ang atong mga coastal zones naka-experience usab ug various forms of degradation susama sa mga nangahitabo sa ubang mga lugar dili lamang sa Pilipinas kung dili bisan sa ubang parte sa kalibutan. Siltation and turbidity are evident in coastal waters and even sa atong mga suba tungod sa excessive extraction of sand and gravel, untreated industrial and domestic waters, improper disposal of harbor and vessels waters, and forest denudation in the upland. Ang mga nahisgutan maoy major causes sa pagkadaot sa mga corals, sea grasses, seaweed beds and mangroves nga maoy hinungdan sa low diversity, low productivity ug pagkunhod sa fishery production. Ang I...

Sumala sa among trivia last March 28, 2009, ang Iligan adunay siyam ka springs. Kini nga mga springs, gi-utilize dili lamang sa mga picnikanan kundili as source of water. Ang Ditucalan Spring I & II ug ang Abaga Spring mao naga-supply ug drinking water sa atong syudad. Ang usa ka spring nga naay ice cold and crystal clear water mao ang Timoga Spring sa Barangay Buruun. Ang tubig niini nga spring gigamit sa mga swimming pool nga continuously flowing ang tubig mao nga dili bahong chlorine. Ang ubang mga spring nga nindot kaligoan mao ang upat (4) ka spring sa Kiwalan; ang Panaghoyan Spring, Jardin Spring, Quarry Spring ug Matu-ug Spring. Aduna usa’y spring sa Dalipuga nga ginganlan ug Anahawon Spring. Susama sa mga spring nga dunay tubig mao ang mga caves o mga langub. Kini namugna pinaagi sa movement sa tubig. Ang Matoog Cave sa Kiwalan adunay underground spring nga nag-supply ug tubig sa Kiwalan diin kini siya nahimutang. Another cave sa Kiwalan mao ang gitawag ug Lerop Ca...

One of the country’s most popular newspapers in the country published an article which may help last minute registrants. Here’s advice from a successfully registered voter who braved the long lines. So for the would-be voters and registrants, expect that your trip to the Comelec at this point will be a hassle, especially with just a few days before the deadline. But you can still go there with a few helpful tips in mind. 1. First, find out if the Comelec in your area follows a schedule. It would be a good thing if, unlike in my area, they process registrations every day. 2. Be at the Comelec office at the earliest possible time. If you can be there even before the office opens, better. During my registration, I came later than most people so I had to queue behind more than sixty registrants (I’m quite sure of the number because of the priority numbers that were given). 3. Devote one day for your registration. This will ensure that you are prepared to battle the long queues an...

REPUBLIC ACT No. 9724 AN ACT SEPARATING THE CITY OF ILIGAN FROM THE FIRST LEGISLATIVE DISTRICT OF THE PROVINCE OF LANAO DEL NORTE TO CONSTITUTE THE LONE LEGISLATIVE DISTRICT OF THE CITY OF ILIGAN. Section 1. Lone Legislative District. - Iligan is hereby separated from the First Legislative District of the Province of Lanao del Norte to constitute the Lone Legislative District of the City of Iligan, which shall commence in the next national election after the effectivity of this Act. Section 2. Incumbent Representative. - The incumbent Representative of the First Legislative District of the Province of Lanao del Norte shall continue to represent the said district until the new Representative of the Lone Legislative District of the City of Iligan shall have been elected and qualified. Section 3. Rules and Regulations. – The Commission on Elections shall issue the necessary rules and regulations to implement this Act. Section 4. Repealing Clause. - All laws, rules a...

Batan-ong Iliganon, gusto ba ka makabaton ug powers? Powers sa pagpili sa atong mga lideres karong 2010? Panahon na! Mag-parehistro na kita! Unsaon man? Kon 18 years old naka o mag-18 years old pa karong Mayo 10, 2010, adto na kita bai sa Comelec office diha sa may daang Mercado. Magdala lang kita ug: 1. Original Birth Certificate o Authenticated Birth Certificate 2. ID nga naay picture ug pirma sama sa School ID, Drivers license, NBI o Police Clearance, Postal ID o kaha Passport. Abri ang Comelec matag adlaw Lunes hangtud Sabado from 8:00am 5:00pm. Ang deadline sa COMELEC REGISTRATION kay karong OCTOBER 31, 2009 na. Hinumdumi bai nga ang ugma naa sa atong mga kamot. Di nato sayangon kini nga katungod. Panahon na! Lihok na ta! Mag-parehistro na kita!

Kaniadtong June 16, 1950 namugna ang Iligan isip usa ka Chartered City gikan sa probinsya sa Lanao nga wala pa mabuak. In fact, mas magulang pa ang Iligan City sa probinsya sa Lanao del Norte. Namugna ang atong syudad pinasubay sa Republic Act 525 dated June 16, 1950. Ang Lanao del Norte namugna pinaagi sa Republic Act 2228 dated May 22, 1959. Ang Iligan mag-59 ka tuig na, while ang Lanao del Norte, 50 pa lang. Ang gitawag ug mga Chartered City kaniadto, independent of the province. Pero angay natong mahibal-an nga ang tanang syudad may charter isip dakbayan kay kini ang naghatag sa ila ug legal personality. Aron pagklaro, ang Local Government Code of 1991 or Republic Act 7160 approved on October 10, 1991, nagbahin sa mga syudad ngadto sa tulo ka category. Kini mao ang (1) Highly Urbanized City (HUC) (2) Independent Component City ug (3) Component City. Ang atong syudad, nahimong Highly Urbanized City kaniadtong 1983, sa wala pa ma-approve ang Local Government Code. Usa...

Kaniadtong 1941 nahitabo ang Second World War diin nahiapil ug sakop ang Pilipinas. Ang Iligan na-invade sa mga Hapon kaniadtong May 5, 1942. Gihimo nila nga garrison ang Iligan City Central School sa Mahayahay nga kaniadto parte pa kini sa Poblacion. Ang St. Michael’s Academy, karon St. Michael’s College, gihimo nila nga training ground. Tungod sa gyera, nag-nihit ang pagkaon busa gimando sa mga opisyal dinhi nga i-intensify ang food production. Tanang mga luna sa yuta gipatamnan ug basic food crops sama sa rice, corn, camote, vegetables and fruits. Bisan ang plaza ug ang daplin sa kadalanan gipatamnan ug food crops. Ila usab nga gi-re-open ang local nga opisina sa veterinarian aron matutukan ang pagbuhi sa livestock. Ang nga hapon na-intresado usab sa pag-develop sa Maria Cristina Falls. Naghimo sila ug development plan sa pagtukod ug hydro-electric plant sa lugar. Unfortunately, patapos na ang gyera busa kalit lang silang nanglayas sa Iligan kaniadtong October 24, 1942. Ang ...

Hisgutan usa nato karon ang pipila ka man-made attractions dire sa Iligan. Apil niini ang City Hall ug ang iyang tapad nga open-air anphitheater. Ang City Hall sa Iligan nakatungtong sa Buhanginan Hill which is about 47 meters above sea level ug about tulo (3) ka kilometro from the City Proper. Nabalhin kini nga opisina sa Local Government Unit sa Iligan sa Buhanginan Hill kaniadtong 1957. Kini nga site sa City Hall gi-donate sa pamilya LLuch para lang gyud sa City Hall. Sa may Buhanginan Hill makita ang view sa tibuok Iligan. Labi na sa gabii, nindot kayo tan-awon ang mga suga sa syudad, ug bugnaw kayo ang hangin. Presko kayo ang hangin dinhi ug ideal sa mga gustong mag-muni-muni, kung sa Tagalog pa. Sa mga gustong mag-exercise puede ninyong sak-on ang almost 100-steps nga hagdanan paingon sa taas sa Buhanginan Hill. Sa southeastern side sa City Hall, mao ang gitawag nga Anahaw amphitheater. Kini nga ampitheater, is probably the biggest open amphitheater in Mindanao ug ide...

Oktubre na karon ug hapit na ang sembreak. Busa hisgutan nato ang bahin sa edukasyon. Sumala sa Iligan City Statistical Yearbook, ang siyudad sa Iligan has a total of 181 schools diin 106 niini mga public schools, ug 75 ang private schools. Ang tanang barangay sa siyudad may mga eskwelahan. Duna siyay 132 ka elementary schools, 49 ka high school; 10 ka colleges ug 11 ka vocational schools. Ang St. Michaels College usa sa pina ka-unang eskwelahan dinhi sa Mindanao. In fact, she is the oldest school in the Lanao area. St. Michael’s College (SMC) was founded as a catechetical center way back in 1914 by Father Felix Cordova , S. J. It was formally established in 1915 as Escuela de san Miguel in honor of Saint Michael de Archangel.

Nahibalo ba kamo nga sumala sa census sa August 1, 2007, katunga sa mga molupyo sa Dakbayan sa Iligan mga kabatan-unan? Sumala pa sa NSO o National Statistics Office, mga 167,000 ang populasyon sa Iligan nga ubos sa 21 ka tuig ang edad.

Ang Iligan mao ang pinakadakung munisipyo sa kaniadto probinsya sa Misamis pag-abot sa mga Americano dinhi kaniadtong 1900. Namugna siya isip nga munisipyo kaniadtong 1832. Niadtong 1903, natawo ang Moro Province ug gibalhin ang Iligan sa Distrito sa Lanao ug siya ang gihimong capital. Sa 1903 usab, gihimo ang pinakaunang census sa Pilipinas. Ang population sa Iligan , apil ang Lugait nga mao ray iyang barrio (barangay), nalista nga 3,269 ka tawo. Ang Poblacion may 2,872 ug ang barrio sa Lugait adunay 397 ka tawo Niadtong 1918, ang Lugait nabulag na sa Iligan.

Ang pangalan kaniadto sa barangay Upper Tominobo, kay Sitio Buenavista. Nahibalo ba kamo unsay gipasabut sa Spanish words nga BUENA VISTA? Ang BUENA, feminine gender sa BUENO, nga ang buot ipasabot maayo or good. Ang VISTA, means view. So ang Buenavista, good view or maayong lantawanan. Naa man gud sila sa taas, busa maayo gayod ang view.

Ang Sangguniang Kabataan gimugna aron mahimong training ground sa mga future leaders sa atong nasod. Dinhi ipa-experience sa atong mga kabataan kun unsaon pagpadagan sa atong communities. Dinhi usab, gipa-involve ang mga batan-on sa mga basic nga activities aron magmalambuon ang atong tagsa-tagsa ka barangay. Mao nga sumala sa Constitution and By-laws sa SK Federation, ang kada barangay SK dapat duna niining mga sumusunod nga Task forces: 1.Green Brigade 2.Livelihood and Entrpreneurship 3.Disaster Coordination and Health ( ako diay ipahibalo nga duna kitay continuing nga Bomb Awareness Seminar dinhi sa atong siyudad.} 4.Education Services, Moral Recovery Activities and Anti-Drug Abuse Campaign 5.Sports Program and Community Immersion Activities 6.Infrastructure 7.Legislative Works Kining mga actividades nga nahisgutan, naga-langkob kini sa mga usual activities sa atong mga local governments. Busa magpasalamat kita sa atong gobyerno nga gihatagan ug chance ang atong mga kabataan nga mak...

Sayo kaayo ko ningmata kaganina tungod sa mga texts sa ako uyab ug ang akong mama. Nag-greet sila nako ug happy b-day. Mga 4am man ata to. Dayon, mata naman diay akong lola. Akong siya gi-ubanan sa CR kay mangihi sya ug maghimasa daw siya. Tulog dayon ko ug balik. hehe. By 7am, nakamata na pod ko sa tawag sa ako mama ug papa. Nagprepare dayon ta for a bday lunch sa office. Lunchtime dayon with my gf and my officemates. Bday pancit, liempo, chicken lechon and red wine ang handa. Inato ra gud. Natingala na lang man ko nga daghang nag greet nako kaganina. Gipa-announce diay sa akong amigo nga bday nako. hehe. Okey man pod kaayo. After lunch, atong gipa-dry run ang mga participants sa among department sa unplugged and pop dance. I just love the unplugged group. I love the voices. I love their interpretation of the songs "Think of Laura" and "Forevermore". Unta mingdaog sila kaganina. Dinner time dayon with my family, relatives and friends sa balay sa rosa...

Atong tukion na pod karon ang mga natural ug man-made attractions dinhi sa atong siyudad. Dinhi sa ato makita ang subra 21 ka waterfalls, siyam (9) ka springs, 15 ka Caves ug unom (6) ka mounteeneering sites. Hisgutan usá nato ang mga waterfalls kay ang Iligan may bansag man nga City of Majestic Waterfalls. Sa mga waterfalls, siyempre ang pinakasikat kay ang majestic nga Maria Cristina Falls. Pero ania usab sa ato ang gituhuan nga pinakataas nga waterfalls dinhi sa Pilipinas. Kini ang Limunsudan Falls nga makita sa Barangay Rogongon. Kini nga busay, dos andanas, o sa English pa, two-tiered ug ang kinatibuk-an niyang kataas kay 850 feet or equivalent siya sa 8-storey building (one storey higher than Elena Tower Inn) Sa barangay Pugaan, makita ang Lumbatin Falls nga mura ug bridal veil. Dili kayo siya taas at 12 feet. Sa Pugaan usab, makita ang Languyon Falls, ug sibo sa iyang ngalan, puwedeng kalangoyan. May taas kini nga 15 feet. Anaa usab sa maong barangay ang Langilanon Falls, n...

Ang Iligan noted sa mani nga Cheding Peanuts. Ang pagbisita sa Iligan dili makumpleto kung inig-uli nimo wala kay dalang mani. Pero kaniadto mga 1930s ang special delicacy gikan sa Iligan kay ang Homemade Sardines. Back in 1903, ang mga dagkung produkto gikan sa Iligan kay ang sugar, abaca, coconut ug rice. Ang mga Iliganon nga may mga dagkung katubhan kay ang mga banay nga Ramiro nga dunay dakung katubhan sa may Tambo ug Tibanga, pamilya ni Miguel Sheker nga may dakung katubhan sa Tambo, Bayug ug Tibanga. May usa pud ka Chinese nga may dakung katubhan nga ginganlan ug Carlos Ong. Ang nanag-iya ug dakung kalubian sa may Saray, Tibanga ug Santiago mao ang pamilya nga Sabayle. Ang source ani nga Trivia mao mao ang gisulat ni Prof. Patrocinia T. Acut nga entitled “Iligan During the American Period” nga makita sa Internet. friends: try ninyo ang banana chips dinha atbang sa Pilmico. Raterta residence. Tag-P30.00 maayo pod ipasalubong.

Hisgutan nato ang bahin sa edukasyon. Sumala sa Iligan City Statistical Yearbook, ang siyudad sa Iligan has a total of 181 schools diin 106 niini mga public schools, ug 75 ang private schools. Ang tanang barangay sa siyudad may mga eskwelahan. Duna siyay 132 ka elementary schools, 49 ka high school; 10 ka colleges ug 11 ka vocational schools. Ang St. Michael's College usa sa pinakaunang eskwelahan dinhi sa Mindanao. In fact, she is the oldest school in the Lanao area. St. Michael’s College (SMC) was founded as a catechetical center way back in 1914 by Father Felix Cordova , S. J. It was formally established in 1915 as Escuela de San Miguel in honor of Saint Michael the Archangel. That's all for our trivia.

Atong hisgutan ang atong silingan nga syudad sa Marawi . Ang Marawi City kanhi ginganlan ug Dansalan City. Sa Marawi makita ang marker sa “KILOMETER 00” nga mao ang reference point of all roads in Mindanao. Kini anaa sa Camp Amay pakpak nga kanhi gitawag ug Camp Keithley. Didto usab sa Marawi atong makita ang majestic Lake Lanao ug ang mysterious Sacred Mountains. Kining Lake Lanao maoy nakapa-unique sa Marawi. Ngani ingon sa uban, mas nindot pa ang Marawi City kaysa Baguio City. Ngano man? Ang Mt. Makaturing nga makita sa background sa Lake Lanao murag Sleeping Lady nga naghigda sa mora ug glass case. Ang Baguio City walay Lake Lanao. Mapiya kapipita! (Good morning in Maranao).

Ang Dakbayan sa Iligan maoy usa sa mga ”highly urbanized cities” dinhi sa Pilipinas. Usa usab kini ka CHARTERED CITY. Nakuha niya ang iyang “charter as a city” kaniadtong June 16, 1950 pinaagi sa Republic Act 525. Tungod kay siya usa ka chartered city ang iyang mga molupyo dili kinahanglang mo-boto sa mga kandidato sa probinsya sa Lanao del Norte. Independent usab siya sa Probinsya sa Lanao del Norte. Ang nagdumala sa siyudad mao ang city government nga gilangkuban sa usa ka mayor, usa ka vice-mayor, napulo ka elected councilors ug duha ka sectoral representatives.

Nahibalo ba kamo nga sumala sa census sa August 1, 2007, katunga sa mga molupyo sa Dakbayan sa Iligan mga kabatan-unan? Sumala pa sa NSO o National Statistics Office, mga 167,000 ang populasyon sa Iligan nga ubos sa 21 ka tuig ang edad.

VIC BUENO is a proud Iliganon. A mechanical engineer, an educator and a public servant. Know more about his views and work. www.vicbueno.blogspot.com __________________________________________________ VIC BUENO is an Iliganon by birth and by affection. Vic Bueno loves everything about Iligan. That is why he wants to advocate a movement that will focus on the full development of Iligan City as an urban center and as an employment destination. He has big dreams for Iligan City and hopes to see its fulfillment in the future. A mechanical engineer by profession, Vic Bueno, has other talents and interests to keep him busy. He teaches at the MSU-IIT School of Engineering Technology. He also teaches at the institute’s Reserve Officer’s Training Corps. He himself is a Reservist of the Philippine Army. He is also into music. He plays musical instruments and was a vocalist-guitarist of the Apo ni Aranas Band. He was also a bass member of the Internationally acclaimed MSU-IIT Octava Choral...